Labayru Hiztegia

Iruzkinak eta proposamenak

aurpegi (bat) arpegi (bizk) Eu: 1 iz.

cara, faz, rostro.

Haren aurpegiaren edertasuna ikusita, liluraturik geratu zen.

sin begitarte, mosu (bizk)/musu (bat), abegi, mostratxa, bisaia

: 2 iz. (irud.)

fachada.

Etxeari aurreko aurpegia garbitu eta zuritu egin behar zaio.

sin aurrekalde (bizk)/aurrealde (bat), aitzinalde, aitzin, etxe-aurre, etxe-aitzin, fatxada

: 3 iz.

aspecto, apariencia.

Aurpegi goibela du eguraldiak.

sin itxura

: 4 iz.

desfachatez, descaro.

Aurpegia behar da, gero, horrek egin duena egiteko!

sin azal, bekoki

: 5 iz. Mat.

lado, cara.

Aurpegi bakoitza kolore batekin pintatu.

sin alde

Horri loturiko hiztegi-sarrerak

aurpegi argia egin

aurpegi argia egin (bat) arpegi argia egin (bizk)

1 ad. lok., ad. deutso

mostrarse afable.

aurpegi biko

aurpegi biko (bat) arpegi biko (bizk)

1 adj.

falso -sa, hipócrita.

Horrekin kontuz ibili, aurpegi bikoa da eta.

sin faltso (bizk)/faltsu (bat), ustel, itxurati, itxurazale, tolesdun, azaluts

aurpegi | aurpegia eman

aurpegi | aurpegia eman (bat) arpegi | arpegia emon (bizk)

1 ad. lok., ad. dau

dar la cara, plantar cara, hacer frente.

Gehienetan -(r)i osagarriagaz.

Arazoei aurpegia eman behar diegu, ez dira alboratu behar: Hay que hacer frente a los problemas, no ignorarlos. (bat)

Ez zen koldarra, ondo zekien etsaiei aurpegi ematen: No era cobarde, sabía plantarles cara a sus enemigos. (bat)

sin aurre egin, buru egin

aurpegi-babes

aurpegi-babes (bat) arpegi-babes (bizk)

1 iz.

careta, máscara.

aurpegi-ikuste

aurpegi-ikuste (bat) arpegi-ikuste (bizk)

1 iz.

entrevista.

sin alkarrizketa (bizk)/elkarrizketa (bat)

2 iz. Ohit.

presentación del novio o de la novia; pedida de mano.

sin etxe-ikuste, bazter-ikuste

aurpegia atera

aurpegia atera (bat) arpegia atera (bizk)

1 ad. lok., ad. dau

dar la cara.

aurpegia izan | eduki

aurpegia izan | eduki (bat) arpegia euki (bizk)

1 ad. lok., ad. dau

tener cara, tener valor.

Ez dauka aurpegirik, ezta bere iritzia esateko ere: No tiene valor ni para expresar su opinión. (bat)

Beharra dagoenean, aurpegia eduki behar duzu eskatzeko: Cuando hace falta, tienes que tener valor para pedir. (bat)

Lotsagabea galanta!; hark dauka aurpegia!: ¡Qué sinvergüenza!; ¡Qué cara tiene! (bat)

aurpegiak galdu

aurpegiak galdu (bat) arpegiak galdu (bizk)

1 ad. lok., ad. dau

acabar mal.

Azkenean aurpegiak galduko dituzue: Al final acabaréis mal. (bat)

sin alkarregazkoak egin (bizk)/elkarrekikoak egin (bat), hartu-emonak hausi/hartu-emanak hautsi, larreak erre

aurpegian esan | bota

aurpegian esan | bota (bat) arpegian esan | bota (bizk)

1 ad. lok., ad. deutso

echar en cara.

sin agirian esan, agerian esan

aurpegikoa hartu

aurpegikoa hartu (bat) arpegikoa hartu (bizk)

1 ad. lok., ad. dau (kolok.)

dejarse los dientes, pegársela.

Anai zaharra bakean uzten ez baduzu, aurpegiko ederra hartu behar duzu, bada: Si no dejas en paz a tu hermano mayor, te va a dar una que te vas a dejar los dientes. (bat)

sin musturrekoa hartu (bizk)/muturrekoa hartu (bat), ezpanekoa hartu (bizk)/ezpainekoa hartu (bat), surrekoa hartu (bizk)/sudurrekoa hartu (bat), ahutzekoa hartu, mosuetakoa hartu (bizk)/musuetakoa hartu (bat), masailekoa hartu

aurpegira bota | eman

aurpegira bota | eman (bat) arpegira bota | emon (bizk)

1 ad. lok., ad. dau

echar en cara, reprochar.

Gehienetan -(r)i osagarriagaz.

Aurpegira bota zidan ez niola etxera lagundu arratsalde hartan: Me reprochó no haberle acompañado a casa aquella tarde. (bat)

Hori da aurpegira botatzeko arrazoia, gazteegia naizela: Esa es razón para echarme en cara, que soy demasiado joven. (bat)

sin aurpegiratu, erantzute egin, erantzun, gaizkitu, jauki, idoi egin

aurpegira esan

aurpegira esan (bat) arpegira esan (bizk)

1 ad. lok., ad. deutso

decir a la cara.

Eta gauza guztiok aurpegira esan zizkidan lotsagabe handi hark!: ¡Y me lo dijo todo a la cara el muy sinvergüenza! (bat)

sin agirian esan, agerian esan

aurpegiz aurpegi

aurpegiz aurpegi (bat) arpegiz arpegi (bizk)

1 adb. lok.

cara a cara, frente a frente.

aurpegiz ezagutu

aurpegiz ezagutu (bat) arpegiz ezagutu (bizk)

1 ad. lok., ad. dau

conocer de vista.

Aurpegiz ez dut ezagutzen, bakarrik entzutez: No lo conozco de vista, solo de oídas. (bat)

sin bistaz ezagutu

ezin aurpegia eman

ezin aurpegia eman (bat) ezin arpegia emon (bizk)

1 ad. lok.

no dar abasto.

Lan egiteko gaitasuna izatea ondo dago, baina ezin aurpegia emanda dabilenari karga handiagorik ez eman: Tener capacidad para trabajar está bien, pero no hay que dar mayor carga a quien no da abasto. (bat)

sin ezin erantzun, ezin ailegau/ezin ailegatu, ezin heldu, ezin beharrak zuzendu, ezin lanak zuzendu

arpegikoa hartu

arpegikoa hartu (bizk) aurpegikoa hartu (bat)

1 ad. lok., ad. dau (kolok.)

dejarse los dientes, pegársela.

Arpegiko ederrak hartu izan dauz gurasoek emonda, baina berenari eusten deutso: Se ha dejado los dientes con las que ha recibido de sus padres, pero sigue a lo suyo. (bizk)