Argazkia: Labayru Fundazioa
buru Eu
1 iz.
Burua makur-makur eginda joan zen: Se fue con la cabeza gacha. (bat)
esr Ez buru eta ez zango: Ni fu ni fa.
esr Ez buru eta ez buztan: Ni fu ni fa.
sin kopeta, kasket (bizk)/kasketa (bat), kaskazal, teilatu, ganbara, gaztai (bizk)/gazta (bat)
2 iz.
Erabagi hori hartukeran, ez dozu bururik erabili, ba: No has usado el sentido común cuando has tomado esa decisión. (bizk)
Behin irakurten dauena ez dau ahazten, oso buru onekoa da: Cuando lee algo ya no lo olvida, es muy inteligente. (bizk)
esr Bururik ez daukanak hankak erabili behar: A quien le falte cabeza, que le sobren pies.
esr Buru txikiak txapel beharrik ez.
esr Bururik ez eta txapela nahi: Meterse en camisa de once varas.
sin adimen
3 iz.
fin, cabo, punta, parte extrema de una cosa; cima, polo.
Iparburua eta Hegoburua: El Polo Norte y el Polo Sur.
Burutik burura irakurri dot liburu hori: He leído ese libro de cabo a rabo.
Plazearen buru batetik bestera ebilzan korrika: Estaban corriendo de una punta a otra de la plaza. (bizk)
Elizearen burua etxeen gainetik agiri da: La punta de la iglesia sobresale por encima de las casas. (bizk)
Mahaiburuan ezarri zan, danon gainetik balego lez: Se sentó en la cabecera de la mesa, como si estuviera por encima de los demás. (bizk)
Orratzari burua apurtu zaio: Se le ha roto el cabeza al alfiler. (bat)
Ez gara geldituko mendi horren bururaino heldu artean: No vamos a parar hasta que lleguemos a la cima de ese monte.
Errenta ordaintzeko garaiaren burua etorri da: Ha llegado el fin del periodo de pago de la renta.
sin punta, mustur (bizk)/mutur (bat)
4 iz.
Zerrenda-burua: Cabeza de lista.
Alkatea da herriko buru: El alcalde es el representante de nuestro pueblo.
Gure etxeko burua ama da: La jefa de nuestra casa es nuestra madre.
Eta danen buru mutiko gazte bat egoan: Y el jefe de todos era un chico joven. (bizk)
5 iz.
Idazkiaren burua ikusiaz batera, irakurtzeari utzi zion: En cuanto vio el título del escrito, dejó de leer. (bat)
Ohe-buruko argia pizturik utzi zuen: Dejó la luz de la cabecera encendida. (bat)
6 iz.
Liburuaren lehenengo buruan dator pasarte hori: Ese fragmento está en el primer capítulo del libro.
7 iz. Bot.
Artaburu: Mazorca.
Galburu: Espiga de trigo.
Ogi-buru: Espiga de trigo.
Lurrak berez dakar, bada, lehenbizi landara, hurrena burua, gero buruan ale betea: La tierra nos da, primero la planta, luego la espiga y después llena de granos la espiga. (bizk)
sin burutxa (bizk)/buruxka (bat)
8 iz.
Zein da, ba, gertakizun hauen guztien burua?: ¿Cuál es el comienzo de todos estos sucesos?
9 iz.
lo sumo.
-Zenbat diru behar da horretarako? -Hogeta hamar euro, buru dala: -¿Cuánto dinero se necesita para eso? – Treinta euros, a lo sumo. (bizk)
10 iz.
cabeza, unidad. Ref. a ganado, gente, etc.
Bostehun buruko artaldea osotu ebanean pozik egoan: Estuvo contento cuando completo un rebaño de quinientas ovejas. (bizk)
esr Zenbat buru, hainbat aburu.
11 iz. Kirol.
capitán.
sin kapitai (bizk)/kapitain (bat)