Labayru Hiztegia

Iruzkinak eta proposamenak

sangre Es: 1 s.f. Líquido de color rojo

odol.

Hay gente que ve un poco de sangre y se marea: Badago odol apur bat ikusi eta mareau egiten dana.

esr La sangre hierve sin fuego: Odolak su barik diraki.

: 2 s.f. (fig.) Linaje o parentesco

leinu, familia, etxe, odol, jatorri (origen), belaun, erro, erraza/arraza, etorki, etxadi, enda, -tar (de la familia de); descendencia umetalde, umetegi, ondore, -tar.

Son de la misma sangre y se defienden mutuamente: Odol berekoak dira eta alkar defendiduten dabe.

Horri loturiko hiztegi-sarrerak

a sangre fría

a sangre fría

1 loc. adj., loc. adv.

(hotz-)hotzean, odol hotzean, odol hotzik.

odolbero(ko), saminkor, muturzorrotz, erremin/erresumin, behaztuntsu/behazuntsu (de mal genio), odolerre, irritu (tb. irritable), jauzkor, suminkor, errebera, haserrekor, sutsu, saltakor, eroan txarreko.

Mejor si no le dices nada porque es de sangre caliente: Hobeto ez badeutsazu ezer be aitatzen, sano haserrekorra da eta. (bizk)

de sangre fría

de sangre fría

1 loc. adj.

odol hotzeko.

no llegar la sangre al río

no llegar la sangre al río

1 loc. vb. (col.)

odolak errekara bide egin ez, ezer larririk jazo ez, deus larririk gertatu ez, odolbako burrukeak konpontze arina euki/odolgabeko borrokak konpontze arina izan.

no tener sangre en las venas

no tener sangre en las venas

1 loc. vb.

odolbakoa izan/odolgabea izan, motela izan, hila izan, gogobakoa izan/gogogabea izan, herabe izan, melgera izan (soso).

subírsele la sangre a la cabeza

subírsele la sangre a la cabeza

1 loc. vb. (col.)

odola berotu, barrua berotu, odola irakiten hasi/odola irakitan hasi, odolak burura egin, odolak burura igon/odola(k) burura igo, odolak burua hartu, suak hartu, sutan parau/sutan jarri, goiak eta beheak jo (expr.), sumindu, erretxindu.

Se le va subiendo la sangre a la cabeza y está a punto de estallar: Odola berotzen hasia du eta barruak eztanda egin nahi dio. (bat)

Debo admitir que tengo poca paciencia y que enseguida se me sube la sangre a la cabeza: Esan behar dot arte gitxikoa nazala eta suak arin hartzen nauela. (bizk)

chupar la sangre

chupar la sangre

1 loc. vb. (col.)

hunak atera/gunak atera, koipea atera, inorenak zurrupatu, inoren ondasunak jan, daukana eta ez daukana kendu, daukan guztia kendu.

Nos chupan la sangre haciéndonos trabajar de lo lindo por cuatro duros: Koipea ateraten badakie horreek! Behar eragiten deuskue sendo lau txakur txikigaitik. (bizk)

Si te descuidas, te chupa hasta la última gota de sangre: Adi ibili ezik, daukazuna eta ez daukazuna kendu diezazuke. (bat)

hacerse mala sangre

hacerse mala sangre

1 loc. vb. (col.)

odol txarra egin, odol gaiztoa egin, arbindu, arranguratu, kaskartu, berdetu/berdatu, pipertu.

No te hagas mala sangre por esa tontería de nada: Ez eizu odol txarrik egin txikikeriatxo horregaitik! (bizk)

De nada sirve hacerse mala sangre, esto no tiene remedio: Alfer arranguratuko gara, honek ez du konponbiderik eta. (bat)

llevar en la sangre

llevar en la sangre

1 loc. vb.

-(r)i zanak eutsi/-(r)i zainak eutsi, jaiotzetikoa izan, sortzetikoa izan, berezkoa izan, odolean eroan/odolean eraman.

Es tan buen bersolari como su padre, se ve que lo lleva en la sangre: Aita baizen ona da bertsotan, zanak deutso. (bizk)

sudar sangre

sudar sangre

1 loc. vb.

odol-izerdia bota, odolezko izerdia bota, itoak egin, leherrenak egin; sufrir penalidades gorriak ikusi, baltzak ikusi/beltzak ikusi, latzak ikusi.

Sudaron sangre para conseguir la clasificación: Odol-izerdia bota zuten sailkapena lortzeko. (bat)

sin sudar tinta (china)

tirarle la sangre

tirarle la sangre

1 loc. vb.

odolak ezarri, odolak tiratu, odolekoak izan, zanak eutsi/zainak eutsi.

Defenderá a su hermano a muerte, ya se sabe que la sangre tira: Hilda jausi arte anaiaren alde egingo dau, ehun buztarri baino zan bat luzeagoa da eta. (bizk)

Por mucho que empeoren las cosas, es tu padre y la sangre tira: Okerrenera jota ere, aita duzu eta odolak beti ezartzen du. (bat)

En asuntos de política la sangre no siempre tira: Odolekoak izan arren, politika kontuetan bat etorri zertan ez dago.

Es hija de una gran escritora, se ve que le tira la sangre: Ama be idazle on-ona dau; zanak deutso. (bizk)