Labayru Hiztegia

Iruzkinak eta proposamenak

eguzki Eu: 1iz.

sol, astro solar; luz solar.

Eguzkia jaiki: Salir el sol. (bat)

Eguzkia sartu: Ponerse el sol.

Eguzkiak argitasuna eta beroa emoten deusku: El sol nos da luz y calor. (bizk)

sin eki, Jainkoaren begi

: 2iz.

este, oriente.

Eguzkiko aldetik etorri ziran hiru Errege Magoak: Los Reyes Magos llegaron de oriente. (bizk)

sin sortalde, ekialde

Horri loturiko hiztegi-sarrerak

eguzki saindu

eguzki saindu

1iz. Erl.

custodia.

Gurutzea, kaliza eta eguzki saindua: Cruz, cáliz y custodia. (bat)

sin kustodia, ekisaindu

eguzki zinka

eguzki zinka

1iz.

calor penetrante.

eguzki zuri

eguzki zuri

1iz.

cielo raso, cielo totalmente despejado.

Eguzki zuri ederra dago gaur: Hoy el cielo está totalmente despejado.

Bedarrak eta landarak eguzki zuria behar dabe: La hierba y las plantas necesitan cielos despejados. (bizk)

eguzki-argitan

eguzki-argitan

1adb.

a la luz del día.

Ezin dozu etxetik urten holako itxureagaz eguzki-argitan, mutiko!: ¡Chico, no puedes salir de casa con esa pinta a plena luz del día! (bizk)

sin egun-argitan

2adb.

al descubierto, abiertamente.

Ipinirik galbahea eguzki-argitan. (J. A. Mogel)

sin egun-argitan, agirian (bizk)/agerian (bat)

eguzki-arrano

eguzki-arrano

1iz. Zool. (Aquila heliaca)

águila imperial.

eguzki-begi

eguzki-begi

1iz.

rayo de luz.

Zokondo horretan ez da sartzen inolako eguzki-begirik: En ese rincón no entra ningún rayo de luz.

sin printza, errainu, izpi, irrada, zuztar, tirrinta

2iz.

sol ardiente.

3iz.

solana, lugar soleado, lugar orientado al sol.

Eguzki-begian: Al sol.

Eguzki-begira: Al sol.

Gure etxeak atartea eguzki-begira dauka: La entrada de nuestra casa da al sur.

sin egutera

eguzki-begi izan

eguzki-begi izan

1ad. lok., ad. da

estar orientado al sol.

Erosi dogun etxea eguzki-begi da: La casa que hemos comprado está orientada al sol. (bizk)

eguzki-belar

eguzki-belar

1iz. Bot. (Helianthus annuus)

girasol.

sin ekilore

eguzki-energia

eguzki-energia

1iz.

energía solar.

eguzki-erloju

eguzki-erloju

1iz.

reloj de sol.

eguzki-erradiazino/-erradiazio

eguzki-erradiazino/-erradiazio

1iz.

radiación solar.

Eguzki-erradiazinoa neurtzeko traste barria ekarri deuskue laborategira: Nos han traído al laboratorio un nuevo aparato para medir la radiación solar. (bizk)

eguzki-galdatan

eguzki-galdatan

1adb.

a pleno sol, bajo un sol de justicia.

Eguzki-galdatan ibili ginan mendian, ia itota: Anduvimos en el monte a pleno sol, a punto de ahogarnos. (bizk)

eguzki-haize

eguzki-haize

1iz.

viento del este.

sin ipar-haize

2iz.

viento sur.

sin hego-haize, andra-haize (bizk)/andre-haize (bat), hego zuri

eguzki-lamatan

eguzki-lamatan

1adb.

a pleno sol, bajo un sol de justicia.

eguzki-lora/-lore

eguzki-lora/-lore

1iz. Bot. (Carlina acaulis)

cardo silvestre.

Eguzki-lorea baserriko atarian ipinten zan San Juan goizean: El cardo silvestre se solía colocar en el portal del caserío la mañana de San Juan. (bizk)

2iz. Bot. (Helianthus annuus)

girasol.

sin ekilore