Euskera
Gaztelania
Labayru Hiztegia
LABAYRU
HIZTEGIA
HIZTEGI
FRASEOLOGIKOA
Eu
Es
Eu
Es
Es
Eu
Argazkia: Labayru Fundazioa
Iruzkinak eta proposamenak
hotz
Eu
1
iz.
,
adj.
frío
.
Hemen haize hotzak joten dau eta goazen ezkutura.
Hotzez dar-dar gengozan guztiok.
Hotzak hilik dago.
Hotzak gogortuta daukaz oinak.
Urten egingo dozu egiten dauen hotzean?
esr
Hotzak maiatza hil zezan eta ni ase nintzan.
(Itzulp.
El frío mató al mes de mayo, a mí me hartó)
esr
Bizkaitarra jan eta hotz, arabarra jan eta poz.
(J. M. Zabala)
esr
Hotz larregia, zaharren hilgarria eta gazteen zahargarria.
(J. A. Mogel)
sin
hoztasun
,
hozkura
2
adj.
,
adb.
frío -a
,
indiferente
,
que no se conmociona
,
que no se altera con facilidad
;
fríamente
.
Harrera hotza egin deuskue etxe haretan.
Gizon hotza eta gogorra da, ezerk ez dau hunkitzen.
sin
odol-hotz
,
motz
3
adj.
frío -a
,
puro -ra
,
simple
,
solo -la
.
Arto hotzez bizi ginan garai hareetan.
Haur hotza nintzen artean.
Horri loturiko hiztegi-sarrerak
hotz egin
hotz
egin
1
ad. lok.
,
ad. dau
hacer frío
.
Ez dau hotzik egiten-eta, nora zoaz holan jantzita?
:
¿A dónde vas así vestido? No hace nada de frío.
(bizk)
hotz egon
hotz
egon
1
ad. lok.
,
ad. da
hacer frío
.
Kanpoan hotz dago, gero!
:
¡Mira que hace frío fuera!
hotz eta motz
hotz
eta motz
1
adb. lok.
frío -a
,
indiferente
,
seco -ca
,
inexpresivo -va
.
Ondo hotz eta motz egin deusku agur
:
Nos ha saludado fríamente.
(bizk)
hotz euki/eduki
hotz
euki/eduki
1
ad. lok.
,
ad. dau
tener frío
.
Hotz daukat eta jersea jantziko dot
:
Tengo frío y me voy a poner el jersey.
(bizk)
sin
hozkil izan
hotz izan
hotz
izan
1
ad. lok.
,
ad. da
tener frío
.
Hotz bazara, biztu behekosua
:
Si tienes frío, enciende el fuego bajo.
(bizk)
sin
hozkil izan
,
hozkirri izan
hotz-beroka
hotz
-beroka
1
adb.
Jok.
(jugar) a frío-caliente
.
hotz-bolada
hotz
-bolada
1
iz.
ola de frío
.
hotz-hotzean
hotz
-
hotz
ean
1
adlag.
en frío
,
a sangre fría
.
Hotz-hotzean hil zuen auzokoa.
Hotz-hotzean hartutako erabakia izan da.
hotz-kamara/-ganbera
hotz
-kamara/-ganbera
1
iz.
cámara frigorífica
.
hotz-kate
hotz
-kate
1
iz.
cadena de frío
.
hotza ekarri
hotz
a ekarri
1
ad. lok.
,
ad. dau
prever frío
,
hacer frío
.
Ref. al tiempo atmosférico.
Hotzik badakar?
:
¿Se prevé frío?
hotzak hartu
hotz
ak hartu
1
ad. dau
,
ad. lok.
enfriarse
,
pasar frío
.
Hor geldi egonean hotzak hartu nau
:
Estando parado me he enfriado.
sin
hotzitu
(bizk)
/
hoztu
(bat)
hotzak hil
hotz
ak hil
1
ad. lok.
,
ad. dau
morir de frío
.
Hartuizu jerse bat, hotzak hilko zaitu eta
:
Coge un jersey, porque te vas a morir de frío.
(bizk)
hotzak hilik
hotz
ak hilik
1
adb. lok.
muerto de frío
.
Hotzak hilik etorri da, eskuak ere gogortuta
:
Ha venido muerto de frío, con las manos heladas.
(bat)
sin
hotzakilik
hotzak janda
hotz
ak janda
1
adb. lok.
(estar) muerto de frío
.
Ni hotzak janda nago bai, eta barrura noa
:
Estoy muerta de frío y me voy adentro.
hotzak jaten egon
hotz
ak jaten egon
1
ad. lok.
,
ad. da
estar pasando frío
.
Berandura artean eta hotzak jaten egon barik, erdu ohera!
:
En vez de estar hasta tarde y pasando frío, ¡ven a la cama!
(bizk)
hotzak tragau/tragatu
hotz
ak tragau/tragatu
1
ad. lok.
,
ad. dau
pasar mucho frío
,
morirse de frío
.
Hor kanpoan hotzak tragauko zaitu, erdu barrura
:
Ahí fuera te vas a morir de frío, ven adentro.
(bizk)
hotzean
hotz
ean
1
adlag.
en frío
;
a sangre fría
.
Sarriago birritan:
hotz-hotzean.
Hotzean, ingurumari barik bota eban.
Hotz-hotzean hil eban auzokoa.
Hotz-hotzean hartutako erabagia izan da.
hotzez
hotz
ez
1
adlag.
con frío
,
helado -da
.
Hotzez bazaude, hurbildu sutondora.
Umea hotzez daukazu, jantzi eizaiozu jertse bat.
hotzik
hotz
ik
1
adb.
frío -a
,
fríamente
,
con frío
.
Hotzik nago eta marranta harrapatzeko beldurrez.
Ondo hotzik egin deust berba, haserre balego lez.
atzeko hotzik euki ez/atzeko hotzik eduki ez
atzeko
hotz
ik euki ez/atzeko
hotz
ik eduki ez
1
ad. lok.
,
ad. dau
ser echado para adelante
.
Hirugarren personan.
Ez dakit nongo mendi-puntaraino igon behar dauela dino; ez dauka, ez, atzeko hotzik horrek!
:
Dice que va a subir hasta la punta de no se qué monte; sí que es echado para adelante!
(bizk)
sin
eperdiko hotzik euki ez
(bizk)
/
ipurdiko hotzik eduki ez
(bat)