Argazkia: Labayru Fundazioa
velar Es
1 adj., s.f. En fonética y fonología
Fonemas velares: Fonema belarrak.
2 vb. Estar sin dormir
(gaua) izarrik emon/(gaua) itzarrik eman (tb. con egin), (gau osoan) izarrik/itzarrik | esna egon, gaupasea/gaupasa egin, gaubelan/gaubeilan | belan/beilan egon.
Nos quedamos velando a pesar del cansancio que arrastrábamos: Kantsau-kantsauta egon arren, gaua izarrik emon genduan.
3 vb. Ref. a difuntos, cuidar
[-(r)i] gaubelea/gaubeila | belea/beila egin, (gau)beilatu, gaubelan/gaubeilan | belan/beilan egon.
Han estado toda la noche velando al fallecido: Hildakoari gaubeila egin diote.
4 vb. Vigilar el sueño de otro
jagon, zaindu, gorde, -(r)i kargu | kontu egin (tb. con hartu), begiratu, jagole | zaintzaile egon, seintzain egon (ref. sólo a niños).
La madre estuvo toda la noche velando el sueño de sus hijos: Lo dagozala, seme-alabek gau osoan euki eben ama seintzain; gau osoa emon eban amak seme-alabei loa gordeten.
5 vb. Cuidar con esmero
jagon, zaindu, -(r)i kargu | kontu egin (tb. con hartu), begiratu; ocuparse ardurea euki/ardura eduki (tb. con hartu), arduratu, -(r)i jaube/jabe egin.
Cada uno que vele por sus propios intereses: Bakotxak bere interesei begiratu degiela.
Los médicos velan por nuestra salud: Medikuek gure osasuna jagoten dute.
6 vb. Cubrir con un velo
estaldu/estali, ezkutau/ezkutatu, gorde.
Es una costumbre muy antigua que las novias velen su rostro el día de la boda: Oso ohitura zaharra da emaztegaiek ezkontza egunean aurpegia estaltzea.
7 vb. Disimular
disimulau/disimulatu, estaldu/estali; excusar garbitu, zuritu/zuri(ka)tu, gainzuri(zka)tu, edertu/eder(ka)tu.
Ese sinvergüenza veló sus auténticas intenciones: Lotsabako horrek zuritu egin zituan bere benetako asmoak.
8 vb. En fotografía
No abras la cámara, porque si no, se velará el carrete: Ez eizu kamerea edegi, ezpabere karretea belauko jatzu eta.