Argazkia: Labayru Fundazioa
andar Es
1 s.m. Acción o modo de andar
ibilera, ibilkune/ibilgune, ibili, ibilpide/ibilbide (ref. al paso).
¡Vaya andares más feos que tiene!: Hazelako ibilkunea daukan!
Tiene bonitos andares: Ibili onekoa da; ibilpidea dauka itxurosoa.
andar + [ger.] Es
1 loc.
-t(z)en ibili | jardun | eragon | ari izan [tb. con -ka, -(e)z y -n], erabili.
Estos días anda estudiando y no sale de casa: Egunokaz ikasten dabil eta ez dau etxetik urteten. (bizk)
Ayer celebramos una fiesta en la escuela y todos los niños anduvieron cantando, saltando y jugando: Atzo jaialdia izan genuen ikastolan eta ume guztiak kantuz, saltoka eta jolasean ari ziren. (bat)
¿Qué andas haciendo?: Zer darabilzu?
2 vb. Moverse
ibili, bide(ak) egin.
En lenguaje infantil: txaka-txaka, oiñe-oiñe.
Andar desgarbadamente: Zanka-zanka, zangu-mangu.
Andar dando tumbos: Hinki(li)-hanka(la)
Andar poco a poco, pasito a pasito: Txiki-txaka, t(x)aka-t(x)aka, tuku-tuku, txirritxarra, tanka-tanka.
Andar arrastrando los pies: Tirrist(i)-tarrast(a), tirripiti-tarrapata.
Andar con paso cadencioso: Txiri-txiri, triki-traka, t(x)apa-t(x)apa, tipi-tapa.
Andar con pocas fuerzas: Kilin-kalan, kili-kolo.
sin caminar
3 vb. Funcionar
El reloj de la cocina no anda: Ezkaratzeko erlojua ez dabil.
4 vb. Encontrarse, sentirse o estar
egon, ibili, izan.
Andar en la gloria: Eztitan egon.
Anda un poco pachucho: Egunokaz erdi gaixorik dago.
Desde que se ha comprado el coche nuevo anda pletórico: Kotxe barria erosi dauenetik poz-pozik dabil.
¿Por dónde andará mi hijo?: Semea nondik ete da?
5 vb. Haber o existir
egon, ibili, izan.
Anda mucha juventud en la zona de bares: Taberna inguruan gazteria dabil, eskandalua.
6 vb. Obrar o comportarse
Últimamente anda muy formal: Aspaldian formal dabil.
No te andes con tonterías y termina lo que estás haciendo: Itxi koplak alde batera eta amaitu eizu eskuartean daukazuna.
Ándate con ojo, si no te va a engañar: Tentuz ibili, horrek ostean ziria sartuko deutsu eta.
7 vb. Ref. al tiempo, pasar
pasau/pasatu, joan, igaro, iragan.
Está escrito por quien, andando el tiempo, se convertiría en un gran poeta: Denporearen porasuz poeta itzela izango zanak idatzita dago.
8 vb. Ref. al espacio, recorrer
zehartu/zehar(ka)tu, ibili, korridu/korritu, inguratu.
El camino era muy malo para andarlo a pie: Ibili be ezin eitekean egin handik bidetik.