Euskera
Gaztelania
Labayru Hiztegia
LABAYRU
HIZTEGIA
HIZTEGI
FRASEOLOGIKOA
Eu
Es
Eu
Es
Es
Eu
Argazkia: Labayru Fundazioa
Iruzkinak eta proposamenak
rayo
Es
1
s.m.
Relámpago
oinaztu
,
inusturi
,
inizitu
,
oinaztarri
,
oinaztura
,
tximista
,
ortzi
,
oinazkar
,
arraio
.
Lo que más temo de las tormentas son los rayos
:
Ekatxa dagoanean oinaztua da gehien bildurtzen nauana.
2
s.m.
Línea de luz de un cuerpo luminoso
(argi-)izpi | errainu | zirrinta
,
brintza/printza
,
argi-txinta
,
tirrinta
;
del sol
(eguzki-)begi
,
eguzki-izpi
,
leinuru
.
Por debajo de la puerta se apreciaba un rayo de luz
:
Ate azpitik argi-txinta bat ikusten zan.
3
s.m.
En física
izpi
.
Rayos X
:
X izpiak.
4
s.m.
(fig.)
Persona o cosa rápida y eficaz
arin
,
bizkor
,
azkar
,
laster
.
Es un rayo haciendo los deberes
:
Arina da oso etxerako ariketak egiten.
5
s.m.
(fig.)
Persona lista o habilidosa
zuhur
,
bizkor
,
azkar
,
(buru)argi
,
burutsu
,
zentzundun/zentzudun
,
adimentsu
,
argidun
,
kaskodun
,
sendun
.
Seguro que aprueba todas, ¡es un rayo!
:
Seguru nago danak aprobauko dituana, bizkorra da benetan be!
Horri loturiko hiztegi-sarrerak
rayo de sol
rayo
de sol
eguzki-izpi
,
eguzki-errainu
.
No ha salido un rayo de sol en toda la semana, solo ha llovido
:
Ez da eguzki-izpirik atera aste osoan, euria besterik ez du egin.
(bat)
rayos alfa
rayo
s alfa
1
Fís.
alfa izpiak
.
rayos beta
rayo
s beta
1
Fís.
beta izpiak
.
rayos catódicos
rayo
s catódicos
1
Fís.
izpi katodikoak
.
rayos cósmicos
rayo
s cósmicos
1
Fís.
izpi kosmikoak
.
sin
radiación cósmica
rayos gamma
rayo
s gamma
1
Fís.
gamma izpiak
.
rayos infrarrojos
rayo
s infrarrojos
1
Fís.
izpi infragorriak
.
rayos láser
rayo
s láser
1
Fís.
laser-izpiak
.
rayos ultravioleta
rayo
s ultravioleta
1
Fís.
izpi ultramoreak
.
rayos UVA
rayo
s UVA
1
Fís.
UVA izpiak
.
rayos X
rayo
s X
1
Fís.
X izpiak
.
como un rayo
como un
rayo
1
loc. adv.
(col.)
tximisteak hartu(ta)
/
tximistak hartu(ta)
,
oinaztuak hartu(ta)
,
inizituak hartu(ta)
,
oinaztuaren pare
,
inizituaren haizean
,
zenteilotsean
(expr.)
,
ziztuan
;
a toda velocidad
arrapalada baten/arrapalada bate(a)n
,
abiada baten/abiada batean
,
apatxotsean
(expr.)
,
hankajorran
(expr.)
,
hegaz
(volando)
,
hauspo-hotsean
,
andara-hotsean
,
aitaren bate(a)n
,
deabru guztiak baino bizkorrago
.
Es un auténtico depredador, rápido como un rayo en sus ataques e implacable con sus víctimas
:
Benetako predatzailea da, tximista baino azkarragoa erasoan eta harrapakinekin errukigabea.
(bat)
echar rayos
echar
rayo
s
1
loc. vb.
sutan egon
,
amorratuta egon
,
hatsean egon
,
oso haserre egon
,
ernegu bizian egon
.
oler a rayos
oler a
rayo
s
1
loc. vb.
(col.)
hatsa egon
(tb. con kiratsa)
,
hatsa bota
,
hatsa jario
,
sundea euki
/
sunda izan
,
hatsituta egon
,
kirastuta egon
,
hatsaren hatsaz ezin egon
/
hatsaren hatsez ezin egon
(expr.)
,
ustel-usaina jario
,
usain txarra emon
/
usain gaiztoa eman
.
Esta casa necesita una buena limpieza, huele a rayos
:
Hemen dago kiratsa! Etxe honi garbi-ikuzi ederra eman behar zaio.
(bat)
Olía a rayos, por poco me muero del asco
:
Hatsaren hatsaz bertan ito ez nintzanean!
(bizk)
Este pescado huele a rayos, está podrido
:
Sekulako ustel-usaina dario arrain honi.
sin
oler a demonios
¡rayos!
¡
rayo
s!
1
interj.
(col.)
kakazaharra!, kaka(mokordoa)!, koño!, zenteila!
(frec. en plur.),
(erre)kontxo!, demontre!, arraioa!, arranopola!;
sólo indicando sorpresa
hara!, ene [ba(da)/bada]!