Labayru Hiztegia

ir + [ger.] Es

1 loc.

-t(z)en joan | ibili | ari izan, [part.]-az/-(e)z joan, [part.]-az--[= part.]-az/[part.]-(e)z--[= part.]-(e)z joan | ibili.

Va desapareciendo: Desagertuz doa; desagertzen ari da.

La gente aún va llegando: Jentea etorriaz-etorriaz dabil hondino. (bizk)

ir Es

1 vb. Asistir o acudir

joan, etorri, izan, bertaratu, ikusi (clás.), ibili (frecuentar).

2 vb. Actuar o desenvolverse

ibili, -(r)i joan, konpondu, moldatu.

El verbo joan se utiliza en su forma sintética.

¿Qué tal vas en los estudios?: Zelan zabilz ikasketetan?; zelan joatzuz ikasketak?

3 vb. Funcionar

ibili, joan, funtzionau/funtzionatu.

El reloj va adelantado: Erlojua aurreratuta dabil.

4 vb. Agradar

-(r)i gustau/gustatu, gogoko | gustuko | laket | atsegin izan.

No me va cantar en público: Ez jat gustetan jentearen aurrean kantetea.

5 vb. Vestir o llevar

erabili, ibili, jantzi.

Siempre va con pantalón: Beti ibilten ditu prakak.

6 vb. Estar o hallarse

izan.

El cuadro va junto al florero: Koadrua lorontziaren ondoan da.

7 vb. Corresponder

(batera) joan | izan, -(r)i egokitu.

Esto va con eso: Hau horregaz da.

Esta sábana va con ese edredón: Izara hau lonbardi horregaz doa.

8 vb. Sentar bien

-(r)i ondo emon/-(r)i ongi eman, ondo euki/ongi eduki; mal -(r)i txarto | gaizki emon/eman, txarto | gaizki euki/eduki.

Ese vestido te va bien: Jantzi horrek ondo emoten deutsu.

9 vb. Existir una diferencia

aldea | diferentzia | tartea egon (tb. con izan).

esr De lo dicho a lo hecho, va un buen trecho: Esatetik egitera alde ederra dago.

10 vb. Apostar en juegos

[jokatu | apustu egin | ...] baietz | ezetz, jokatu, apustu | trabes | posturea/postura | tema/dema egin.

Va un euro a que lo hago antes que tú: Euro bat baietz zuk baino lehenago egin.

¡Cuánto va a que gana Mikel!: Zenbat jokatu Mikelek irabazi baietz!

11 vb. Ref. a caminos, llevar

bidea izan, joan, eroan/eraman.

Este camino va a nuestra casa: Hau gure etxerako bidea da.

12 vb. Extenderse en el tiempo o en el espacio, desde un punto a otro

izan, joan, zabaldu, hedatu.

Esta mesa va de la puerta a la ventana: Mahai hau atetik leihorainokoa da.

Lo más importante de todo el libro va de la mitad hasta el final: Liburuko atalik garrantzitsuena erdialdetik bukaerara hedatzen da.

13 vb. prnl. Abandonar un lugar o marcharse

joan, urten/irten (salir), alde | ospa egin, itxi/utzi (dejar).

Se enfadó con el organista y se fue del coro: Organo-joleagaz musturtu eta korutik joan zan.

Me fui de aquel pueblo porque estaba harta: Herri hatatik alde egin neban, kokoteraino nengoan eta.

14 vb. prnl. Desaparecer o borrarse

desagertu, ezabatu, kendu, joan.

La mancha de café no se va tan fácilmente: Kafeak ixten dauen mantxea ez da hain arin kentzekoa.

15 vb. prnl. Morirse

joan, hil, zendu.

16 vb. prnl. Gastarse o consumirse

bota, joan, gastau/gastatu, garbitu, xahutu, eralgi; fig urtu, jan, irazi.

La paga que le dan los padres se le va en una semana: Gurasoek ematen dioten hileroko diru-saria aste batean xahutu du horrek.

17 vb. prnl. Derramarse o escaparse

joan, urten/irten, galdu, eskapau/eskapatu, ga(i)nez(ka)/gainez(ka) egin (desbordarse).

Cerró mal el tapón y se fue todo el jabón por la fregadera: Tapoia txarto zarratu eban eta jaboi guztia harritik behera joan zan.

18 vb. prnl. Olvidarse

ahaztu, ahantzi, atzendu, -(r)i burutik joan.

Sé que tenía que llamarte pero se me ha ido: Badakit deitu behar neutsuna baina ahaztu egin jat.

19 vb. prnl. (col.) No poder controlar

kontrolau/kontrolatu ezin, esku artetik iges/ihes egin (irse de las manos).

Con los alumnos de hoy en día, el control de la clase se te va: Gaur egungo ikasleakaz klaseko aginteak esku artetik iges egiten deutsu.

20 vb. prnl. (col.) Ventosear

uzkerra/puzkerra bota, uzker/puzker | putz egin.

21 vb., vb. prnl. Dirigirse a un lugar

joan, jo, zuzendu, abiau/abiatu, izan, -ratu.

No fuimos tarde a casa: Etxera berandu barik joan ginan; ez ginen berandu etxeratu.

¿Adónde habéis ido?: Nora izan zarie?

Cuando vayáis a casa de la prima, avisadme de antemano: Lehengusinearenera zoazenean, aurretiaz esan eidazue.