Argazkia: Labayru Fundazioa
jagi Eu
1 ad. da
levantarse; dejar la cama.
Jagi zaitez lurretik, hoztu baino lehen: Levántate del suelo antes de que te enfríes.
esr Goiz jagia, goiz gose; belu jagia, loz ase.
esr Etxun aita afaltzaga ta jagi aita zor baga: Más vale acostarse sin cena que levantarse con deuda. (RS 394)
sin jaiki, altzau (bizk)/altxatu (bat)
2 ad. da
levantarse, aparecer. Ref. a fenómenos atmosféricos o climáticos.
Eguzkia jagi aurretik hasten zan beharrean: Empezaba a trabajar antes del amanecer. (bizk)
sin jaiki, agertu
3 ad. da
levantar la caza, hacer salir a la presa de donde se encuentra.
sin jaiki, eregi (bizk)/eraiki (bat)
4 ad. da
5 ad. da
fermentar. Esp. ref. a masas, como la del pan.
Ogi jagi-garratza: Pan demasiado fermentado.
Ogi jagi-arina: Pan mal fermentado.
Ogia jagi da: El pan ha fermentado.
6 iz., adj.
Mendi-tontor jagiak agiri dira: Se aprecian unas cumbres altas. (bizk)
Errekatxu bat igarotea erraza da, baina ez urak jagi badira: Es fácil cruzar un riachuelo, pero no si las aguas están altas. (bizk)
sin jaiki, garai, altu
7 adj.
Hori mutiko jagia da: Es un chico arrogante.
Jende jagia agertu da lagunartera: Ha venido gente arrogante al grupo. (bizk)
sin jaiki, harro, eretxi (bizk)/iritzi (bat)
8 part. adj.
9 iz.
Pelota honek jagi bizia dauka: Es una pelota de bote vivo. (bizk)
Jagirik be ez dau egin peloteak: La pelota no ha dado ni un bote. (bizk)
Pelota biziak jagi handia egin daroa eta motelak, ostera, txikia: La pelota viva suele tener mucho bote y la lenta, en cambio, poco. (bizk)
10 iz.
Horrek daukan jagiagaz nork esango leuke larogetaka urte dituanik?: ¿Con el garbo que tiene quién diría que tiene ochenta y tantos años? (bizk)
sin jaiki, indar, adore