Argazkia: Labayru Fundazioa
bete Eu
1 ad. da, ad. dau
Sarritan -(e)z osagarriagaz.
Jentez bete zan etxea: Se llenó la casa de gente. (bizk)
Urez bete dogu pitxerra: Hemos llenado la jarra de agua. (bizk)
Aretoa bete-beterik dago: La sala está abarrotada.
sin josi, osotu (bizk)/osatu (bat), hornidu (bizk)/hornitu (bat), konplitu
2 ad. dau
Jakin-mina bete arte ez zan geldirik egon: Hasta que satisfizo su curiosidad no paró. (bizk)
Hori egiteak gogoa bete eutsan: Hacer eso le satisfizo. (bizk)
3 ad. da, ad. dau
hartar(se), hastiar(se).
Ezteguetan jan-edana bete arte egon ohi da: En las bodas hay comida y bebida hasta hartarse. (bizk)
Behar hau nekagarria da, dagoeneko bete naz eta itxi egingo deutsat beharrari: Este trabajo es fatigoso, ya me he hartado y lo voy a dejar. (bizk)
4 ad. dau
cumplir. Ref. a años, obligaciones, mandatos, etc.
Beteteko/Betetzeko arauak: Normas de cumplimentación.
Amaiak hamar urte bete ditu gaur: Amaia ha cumplido diez años hoy.
Lege barria maiatzaren 15etik aurrera bete beharrekoa izango da: La nueva ley se deberá cumplir a partir del 15 de mayo. (bizk)
sin egin, gorde, estaldu, kunplidu (bizk)/konplitu (bat)
5 ad. dau
Agindutakoa bete egin behar da: Hay que cumplir lo que se ha pedido.
Emondako berbea betearazo egin eutsen: Les hicieron cumplir con su palabra. (bizk)
Erabakiak hartu eta bete egin behar dira: Hay que tomar decisiones y cumplirlas.
sin jagon, zaindu, kunplidu (bizk)/konplitu (bat), erantzun
6 ad. dau
Eskari-orria bete: Cumplimentar una solicitud.
Goiko hutsuneak bete ezkero nahiko da: Con cumplimentar los huecos de arriba es suficiente.
Izen-abizenakaz bete behar dira eskabideak: Hay que cumplimentar las solicitudes con nombre y apellidos.
7 ad. da
agotarse, cansarse.
Arnasea beteta ailegau da: Ha llegado agotado. (bizk)
Arineketan etorri danez, bete-bete eginda heldu da: Como ha venido corriendo ha llegado cansado. (bizk)
Kostipadua daukanean ez da bizikletan joaten, ze bete egiten da: Cuando tiene constipado no va en bici porque se agota. (bizk)
Ikusten da beteta dagoela aizkolaria, gero eta astiroago dabil eta: Se ve que el aizkolari está agotado, va cada vez más despacio. (bat)
8 ad. da, ad. dau (kolok.)
embarazar(se), dejar embarazada a una mujer.
Bete eban neskea eta gero ez eban ezer jakin gura: Dejó embarazada a la chica y luego no quería saber nada. (bizk)
9 adj.
Bihar edo etzi ilargi betea izango dogu: Mañana o pasado tendremos luna llena. (bizk)
Etxe bete jente egon gara: Hemos tenido la casa llena de gente.
Platerkada bete indaba jan dot: Me he comido un plato lleno alubias. (bizk)
10 zenb.
un, uno -na. En expresiones de medida, capacidad, tiempo, etc.
Baso bete ur edan eban, danga-danga: Se bebió un vaso de agua a grandes tragos. (bizk)
Hilebete emon eban Frantzian: Estuvo un mes en Francia. (bizk)
Astebeteko oporrak hartuko dodaz: Voy a coger una semana de vacaciones. (bizk)
Ordubete garrenean etorri jakun: Nos vino al cabo de una hora. (bizk)
Urtebete da ezkondu dirala: Ha pasado un año desde que se casaron. (bizk)
sin bat
11 adj.
Argi betera atera: Salir a plena luz.
Lo betean egon: Estaba completamente dormido.
sin kunplidu (bizk)/konplitu (bat), egin