Labayru Hiztegia

heldu Eu

1 ad. da (col.)

llegar.

Berandu heldu ginen etxera: Llegamos tarde a casa. (bat)

Ehun urtera heldu zan: Llegó a los cien años. (bizk)

Udako oporrak noiz helduko gagoz guztiok: Estamos todos deseando que lleguen las vacaciones de verano. (bizk)

Zuzendari izatera heldu zen: Llegó a ser directora. (bat)

sin iritsi, ailegau/ailegatu, erdutu, erdietsi, hedatu

2 ad. da, ad. dau

madurar, llegar a la sazón. Ref. a frutas.

Sagarrak heldu baino lehenago kentzen deuskuez arbolatik.

Zaldarra heldu egin jako eta lehertu beharrean dauka.

Hondino gordin dago, guztiz heldu barik.

sin umotu, ondu, arotu, zolitu (bizk)/zoritu (bat)

3 ad. da, ad. dau

madurar, crecer. Ref. a personas.

Ume beti zu; zerk helduko ote zaitu?

sin hazi, emakumetu, gizondu, andratu (bizk)/andretu (bat), nagusitu, garatu

4 ad. da

venir.

Laguntzera heldu natzaizue.

Iturri batzuetatik ur beroa eta besteetatik ur hotza heltzen da.

Etxetik heldu naiz: Vengo de casa; venía de casa.

sin etorri

5 ad. deutso

agarrar(se), asir(se), aferrar(se).

Heldu niri lepotik eta ez dozu minik izango.

Elkarri heltzeraino ailegatu omen dira: Llegaron a pelearse.

sin eutsi, oratu, lotu, itsatsi, kolpe egin

6 ad. deutso

atacar. Ref. a una enfermedad.

Gaixo txar batek heldu eutsan eta gorriak ikusi zituan.

sin jo

7 ad. deutso

dedicarse, tratar, emprender. Ref. a tareas, trabajos, proyectos, etc.

Gogoz heldu behar deutsagu beharrari.

Joatekotan heldu bideari.

sin ekin, emon (bizk)/eman (bat)

8 ad. deutso

picar, morder. Ref. a insectos, serpientes y semejantes.

Hankatik heldu eutsan txakurrak.

sin ziztatu

9 ad. da

proceder, derivar, provenir.

Aurrean -tik osagarria dauela.

Osagileek ez dakite nondik heldu zaizun gaitz hori.

Arrautza oilotik heltzen den bezala.

esr Minik handienak, burutik heldu direnak: Más mató el cavilar, que ayunar o trasnochar. (A. Oihenart, Prov. 646)

sin etorri

10 ad. da

suceder, proceder.

Hori euskaldunok euskaraz egiten ez dugulako heldu da.

Hori gutxi irakurriz heldu da.

11 ad. da

resultar.

Zenbat heldu dituk sei eta lau? Sei eta lau hamar heldu dituk.

12 ad. da

salir bien o mal parado.

Zuk esandakoa eginda ez naiz ondo heldu.

Ondo egiten baduk, ondo helduko haiz.

Sinets nazazu eta ez zara gaizki helduko.

13 ad. lok., ad. da

llegar a, venir a, suceder que.

Aurrean -t(z)era osagarria dauela.

Asko eta asko hiltzera heldu dira. (bat)

Hori gertatzera heldu balitz. (bat)

14 ad. dau

conducir, llevar, hacer llegar, enviar.

Behiak heldu ditut kortara.

Bere deia munduaren bazter guztietara heltzen du.

15 ad. jako

socorrer, ayudar.

Laster joan ginen emazte gaixoari heltzera.

sin lagundu

16 ad. da, ad. jako

acomodarse, ajustarse, ser lo adecuado, avenirse.

Oinetakoak ongi heldu zaizkit.

Ez dira elkarrekin ongi heldu.

Gure lanaren helburuari hobeki heltzen zaio zuk diozuna.

17 ad. da

encontrarse, hallarse; coincidir, juntarse.

Inon zurekin heltzen banaiz.

Non eta zein pertsonarekin heldu garen.

sin topo egin, topau/topatu

18 ad. jako

pertenecer, tocar, corresponder.

Ondasunetatik niri heltzen zaidana hartzeko.

sin tokau/tokatu

19 ad. da

suceder.

Gertakari txarraz nekez oroitzen gara heltzen den artean.

Edozer heldurik ere nik neure egitekoa beteko dut.

sin jazo, gertatu

20 ad. da

bastar, ser suficiente, abarcar.

Horregaz heltzen da guztiontzat, ez dogu gehiago behar.

Hamar seme-alaba izan arren, danera heltzen da.

Arazo askogaz bizi dira; danera heldu ezinik.

sin nahiko | nahikoa izan, abasto | abastoa emon/eman

21 part. adj.

maduro -ra, en sazón. Ref. a fruta.

sin umo, zoli (bizk)/zori (bat)

22 iz., part. adj.

adulto -ta, maduro -ra.

Helduen hezkuntza: Enseñanza de adultos.

Jende heldua.

Gaztea da, baina asko ikusia eta heldua.

sin sasoiko, garako, handi, garan, zoli (bizk)/zori (bat)

23 iz., part. adj.

maduro -ra, sensato -ta, juicioso -sa.

sin zentzundun (bizk)/zentzudun (bat), zentzunezko (bizk)/zentzuzko (bat), burudun, zuhur

24 ad. da

que viene, próximo -ma.

Heldu den urtean: El año que viene.

Aurten hemen naiz, baina beharbada heldu den urtean ez.

sin datorren, hurrengo

25 iz.

llegada; visita.

Amaren etxera heldu bat egin barik joan ziran.

Ezin egon bere jaioterrira heldu bat egin barik.

sin ikustaldi