Argazkia: Labayru Fundazioa
matar Es
1 vb. Quitar la vida
hil, -(r)i heriotzea emon/-(r)i heriotza eman, sarraskitu (masacrar), ero; col tragau/tragatu, akabau/akabatu, garbitu, gogortu.
2 vb. Ref. a animales, sacrificar
hil; expr tragau/tragatu, galdu, garbitu, akabau/akabatu, bota.
El zorro ha matado a cuatro de nuestros conejos: Lukiak lau koneju galdu deuskuz.
3 vb. (col.) Ref. al tiempo, pasar
denporea emon/denbora eman, denporea pasau/denbora pasatu, ezegin.
Anda matando el tiempo todo el día: Ezeginean dabil egun guztian.
4 vb. (col.) Ref. al hambre o sed, saciar
(gosea | egarria) kendu (tb. con bardindu/berdindu), ase(tu).
5 vb. Ref. al brillo o color, deslucir o apagar
ilundu, histu.
6 vb. Destruir o hacer desaparecer
birrindu, hondatu, txikitu, hausi/hautsi, suntsitu, desegin, deuseztatu, errautsi, triskau/triskatu, triskildu; expr sats egin, txiki-txiki | apur-apur | birrin-birrin egin.
Ha matado todas mis esperanzas: Nire itxaropen guztiak hondatu ditu.
7 vb. Ref. a aristas, esquinas, etc., redondear
biribildu, makestu, alakatu.
Mata y lija bien los cantos antes de ensamblar las piezas: Ondo biribildu eta lijau eizuz eskinak piezak buztartu aurretik.
8 vb. En el juego de cartas
-(r)i gehiago | ga(i)nera/gainera | ga(i)netik/gainetik egin, erre.
9 vb. (col.) Fastidiar o cansar
gogaitu, ernegau/ernegatu, aspertu, nekatu, nazkatu.
Las formas causativas se crean añadiendo a la raíz verbal -arazo/-arazi y eragin al participio.
Estar esperando me mata: Inoren begira egoteak ernegauazo egiten deust; itxaroten egoteak gogaitu egiten nau.
10 vb. prnl. Esforzarse mucho
eginahalak | ahalegina(k) | ahala(k) egin, ahalegin handia egin, (zazpi) ahalak egin, itoak | etenak | senperr(en)ak egin (hasta reventar).
Se mata a trabajar para sacar adelante a su familia: Beharrean eginahalak egiten ditu familia aurrera aterateko.
11 vb. prnl. Morir o perder la vida
hil, zendu, joan, bizia galdu; col tragau/tragatu, akabau/akabatu, garbitu, gogortu.
No puedo bajar esa pendiente porque con esta bicicleta seguro que me mato: Ezin dot aldar hori bajatu, bizikleta honegaz tragau egingo naz eta.