Euskera
Gaztelania
Labayru Hiztegia
LABAYRU
HIZTEGIA
HIZTEGI
FRASEOLOGIKOA
Eu
Es
Eu
Es
Es
Eu
Argazkia: Labayru Fundazioa
Iruzkinak eta proposamenak
hitz
Eu
1
iz.
palabra
.
Hitz batera erori dira biak
:
Se han puesto de acuerdo.
Hitzekoa izan behar da
:
Hay que ser fiel a la palabra.
Gauza horretan ni zure hitzeko naiz
:
Sobre eso soy de la misma opinión que tú.
Hitzez guztiok gara euskaldunak.
Ez du hitzik atera
:
No ha dicho ni palabra.
Horiek ez dira nire hitzak.
esr
Hitzak eta lumak haizeak eramaten ditu
:
Palabras y plumas el viento las lleva.
esr
Motel orok hitz nahi.
(RS 170)
(Itzulp.
Todos los tartamudos quieren hablar)
sin
berba
,
ele
,
solas
2
iz.
promesa
.
Hitz darotzut ez naizela gehiago etorriko.
Ez du bere hitza beteko.
sin
promes
3
iz.
(pl.)
letra
,
texto
.
Ref. a canciones, poemas, etc.
Musika eta hitzak bereak dira.
Abesti horren hitzak buruz ikasi ditu.
4
iz.
Hizkl.
vocablo
,
término
.
sin
berba
,
ele
Horri loturiko hiztegi-sarrerak
hitz alkartu/elkartu
hitz
alkartu/elkartu
1
iz.
palabra compuesta
.
hitz arrunt
hitz
arrunt
1
iz.
nombre común
.
hitz egin
hitz
egin
1
ad. lok.
,
ad. dau
hablar
.
Ez dakizunaz ez zenuke hitz egin behar
:
No deberías de hablar de lo que no sabes.
(bat)
Gurekin ikasi zuen euskaraz hitz egiten
:
Aprendió con nosotros a hablar en euskera.
(bat)
Lapurrak hitz egin zuen eta dena kontatu zion poliziari
:
El ladrón habló y le contó todo a la policía.
(bat)
sin
berba egin
,
solas egin
,
ele egin
,
mintzatu
,
iharduki
hitz eragin
hitz
eragin
1
ad. lok.
,
ad. deutso
hacer hablar
.
Horri hitz eragiten badiozu, ez duzu meritu txikia!
:
¡Ya tienes mérito si consigues hacerle hablar!
(bat)
hitz eratorri
hitz
eratorri
1
iz.
palabra derivada
.
hitz eta pitz
hitz
eta pitz
1
adb. lok.
hablando por los codos
.
Hitz eta pitz ari zen.
(bat)
Hitza eta pitza dario.
(bat)
hitz kurutzatu/gurutzatu
hitz
kurutzatu/gurutzatu
1
iz.
(pl.)
crucigrama
.
hitz lau | laño
hitz
lau | laño
1
iz.
prosa
.
Hitz lauz idatziriko liburua.
sin
prosa
hitz neurtu
hitz
neurtu
1
iz.
verso
,
versificación
.
Hitz neurtuetan idatzi ditu hiru-lau ipuin.
sin
bertso
,
neurtitz
hitz-alkarketa/-elkarketa
hitz
-alkarketa/-elkarketa
1
iz.
Hizkl.
composición
.
hitz-ase
hitz
-ase
1
iz.
conversación larga y distendida
.
Ez zidan behin ere hitz-ase bat egiteko abagadunerik eman.
hitz-aspertu
hitz
-aspertu
1
iz.
conversación larga y distendida
.
Lagun horrekin hitz-aspertu bat egiteko gogoa daukat.
hitz-erdi
hitz
-erdi
1
iz.
media palabra
,
algo
.
Hitz-erditxo bat hari esan gabe nola pasatu parean?
(J. M. Iparragirre)
sin
berberdi
,
mintzerdi
hitz-erdika
hitz
-erdika
1
adb.
con medias palabras
,
con indirectas
.
Zergatik zabiltza hitz-erdika eta itzuli-mintzulika?
Ez dut gogoko hitz-erdika aritzea.
sin
hitz-erdiz
,
berberdika
hitz-erdiz
hitz
-erdiz
1
adlag.
con medias palabras
,
con indirectas
.
Ez zait gustatzen hitz-erdiz jarduten den jendea.
sin
hitz-erdika
,
berberdika
hitz-jario
hitz
-jario
1
iz.
elocuencia
,
verbosidad
,
locuacidad
.
Hitz-jario onekoa da.
sin
etorri
,
berba-jario
2
adj.
(peior.)
charlatán -a
,
locuaz
,
parlanchín -a
.
Lagun hitz-jario eta aspergarri bat.
Hitz-jarioa da, baina gauza interesgarriak esaten ditu
sin
barritsu
(bizk)
/
berritsu
(bat)
,
berbontzi
,
hitzontzi
,
berbalapiko
hitz-joko
hitz
-joko
1
iz.
juego de palabras
.
sin
berba-joko
2
iz.
Liter.
retruécano
.
sin
berba-joko
hitz-joskera
hitz
-joskera
1
iz.
Hizkl.
construcción
.
sin
joskera
hitz-mitz
hitz
-mitz
1
iz.
(sarr. pl.)
habladuría
,
chisme
,
frivolidad
,
palabras de poco fuste
.
Hitz-mitzak eta zurrumurruak baino ez darabiltzate.
Jana eta irabazia baino gurago du hitz-mitz merkea.
hitz-mizti
hitz
-mizti
1
adj.
hablador -a
,
parlanchín -a
.
Hitz-miztia denez, alde egiten diot.
sin
barritsu
(bizk)
/
berritsu
(bat)
,
hitzontzi
hitz-motel
hitz
-motel
1
adj.
tartamudo -da
.
Hitz-motela zen eta berez osatu da.
sin
berbartu
,
totel
hitz-moteltasun
hitz
-moteltasun
1
iz.
tartamudez
.
Hitz-moteltasuna osatzen den gaitza da.
sin
berbartu
,
toteltasun
hitza atxiki
hitz
a atxiki
1
ad. lok.
,
ad. dau
,
ad. deutso
mantener la palabra dada
,
cumplir una promesa
.
Ez du behin ere emandako hitza atxiki
:
Nunca ha cumplido una promesa.
(bat)
hitza bete
hitz
a bete
1
ad. lok.
,
ad. dau
cumplir la palabra dada
.
Hitza betetzen du beti
:
Siempre cumple su palabra.
(bat)
hitza hartu
hitz
a hartu
1
ad. lok.
,
ad. dau
tomar la palabra
,
hacer uso de la palabra
.
sin
berbea/berba hartu
hitza hausi/hautsi
hitz
a hausi/hautsi
1
ad. lok.
,
ad. dau
faltar a la palabra
;
retractarse
,
desdecirse
.
Ezkon-hitza hausi/hautsi
:
Romper el compromiso matrimonial.
Behin eta berriro hautsi du hitza
:
Ha faltado a la palabra una y otra vez.
(bat)
sin
berbea/berba jan
,
berbea hausi/berba hautsi
hitza izan
hitz
a izan
1
ad. lok.
,
ad. dau
tener voz
.
Hitza eta botoa izan
:
Tener voz y voto.
(bat)
hitza jan
hitz
a jan
1
ad. lok.
,
ad. dau
faltar a la palabra
.
Lagunari emandako hitza jan du
:
Ha faltado a la palabra de su amiga.
(bat)
sin
berbea/berba jan
,
atzera egin
,
huts egin
2
ad. lok.
,
ad. dau
retractar
,
desdecir
.
Arinegi esan duzu, baina hitza jan beharko duzu gero
:
Te has precipitado, pero luego tendrás que retractarte.
(bat)
sin
berbea/berba jan
,
atzera egin
,
desesan
hitzaren jaube/jabe izan
hitz
aren jaube/jabe izan
1
ad. lok.
,
ad. da
mantener la palabra dada
.
Bere hitzaren jaube da
:
Mantiene su palabra.
(bizk)
hitzari eutsi
hitz
ari eutsi
1
ad. lok.
,
ad. deutso
mantener la palabra dada
,
cumplir la palabra
.
Emandako hitzari eutsiko diot
:
Cumpliré mi palabra.
(bat)
sin
berbeari/berbari eutsi
hitzean egon
hitz
ean egon
1
ad. lok.
,
ad. da
atenerse a lo dicho
,
mantener la palabra
.
Lehengo hitzean nago, hala ere
:
De todas formas, me atengo a lo dicho.
(bat)
Ni neure hitzean nago
:
Me mantengo en mi palabra.
(bat)
hitzean eta hortzean
hitz
ean eta hortzean
1
adb. lok.
continuamente
.
Hitzean eta hortzean darabilte esaera hori Azpeitian.
(bat)
hitzetik hortzera
hitz
etik hortzera
1
adb. lok.
de improviso
,
repentinamente
.
Hitzetik hortzera erantzun zidan
:
Me respondió al instante.
(bat)
Bertsolariek hitzetik hortzera asmatzen dituzte bertsoak
:
Los bersolaris improvisan al momento los versos.
(bat)
2
adb. lok.
sin interrupción
.
Hitzetik hortzera darabilte erdara
:
Hablan continuamente en castellano.
(bat)
Hitzetik hortzera esaten dituzte gezurrak
:
Mienten sin cesar.
(bat)
hitzez
hitz
ez
1
adb.
oralmente
,
de palabra
.
sin
berbaz
,
ahoz
hitzez hitz
hitz
ez
hitz
1
adb. lok.
literalmente
,
palabra por palabra
,
al pie de la letra
.
Hitzez hitz itzuli zuen
:
Lo tradujo literalmente.
(bat)
Hitzez hitz errepikatu behar al dizut?
:
¿Acaso te lo tengo que repetir palabra por palabra?
(bat)
Hitzez hitz ikasi dugu
:
Nos lo hemos aprendido al pie de la letra.
(bat)
sin
berbaz berba
hitzezko
hitz
ezko
1
izlg.
verbal
,
oral
.
Hitzezko komunikazio bezain garrantzitsuak izan daitezke besteak.
sin
berbazko
,
ahozko
hitzik esan gabe
hitz
ik esan gabe
1
adb. lok.
sin decir chus ni mus
,
sin decir palabra
.
Hiru ordu baino gehiago egin ditu itsasora begira hitzik esan gabe
:
Ha estado mirando al mar más de tres horas sin decir palabra.
(bat)
hitzik ez atera
hitz
ik ez atera
1
ad. lok.
,
ad. dau/deutso
no decir ni pío
,
no abrir el pico
,
no abrir la boca
,
no abrir los labios
o
no despegar los labios
.
Guk pentsatzen genuen guztia esan genion, baina berak ez zuen hitzik atera
:
Nosotras le dijimos todo lo que pensábamos, pero ella no abrió el pico.
(bat)
sin
berbarik ez atera
2
ad. lok.
,
ad. deutso
no soltar prenda
,
mantener la boca cerrada
o
tener la boca cerrada
.
Zuzenean eta zeharka galdetu diogu, baina ez diogu hitzik atera
:
Le hemos preguntado directa e indirectamente, pero no ha soltado prenda.
(bat)
sin
berbarik ez atera
,
berberdi bat be(re) esan ez
,
hitz-erdi bat ere esan ez
,
txitik esan ez
(bizk)
/
txintik esan ez
(bat)
,
mutik egin ez
,
fitsik esan ez
ohorezko hitz
ohorezko
hitz
1
iz.
palabra de honor
.
hizka
hizka
1
adb.
discutiendo
.
Neba-arreben artean beti ziharduten hizka.
sin
eztabaidaka
hizka-mizka
hizka-mizka
1
adb.
charlando
,
cuchicheando
.
Han ibiltzen dira biak hizka-mizka.
sin
esamesaka
,
barriketan
(bizk)
/
berriketan
(bat)
2
adb.
discutiendo
.
Gau eta egun hizka-mizka.
sin
eztabaidaka
3
iz.
discusión
.
Hizka-mizka handia izan dute, baina ez dira haserretu.
sin
ika-mika
,
eztabaida
,
ezbai