Geroagogarrenean burura emongo deutsu ea zer dala-ta egin zenduan hori: Más adelante te dará por pensar por qué lo hiciste. (bizk)
2ad. lok., ad. deutso
hacer alguien a otro pensar algo.
Aititak eta amamak burutara emoten deuste eze euskalduna nazala eta euskerea egin behar dodala: Mis abuelos me hacen pensar que soy vascohablante y que debo hablar euskera. (bizk)
Makal dabil egunokaz eta behin baino gehiagotan burua arindu eta lurrera jausi da: Últimamente está débil y más de una vez se ha mareado y se ha caído al suelo. (bizk)
Salerospenean burua ateratzeko atzerrira joan behar izan zuen: Para ganarse la vida de comerciante tuvo que ir al extranjero. (bat)
Beharretik bota dabe, baina handik edo hemendik aterako dau burua, fina da eta: Le han despedido, pero de una forma u otra se ganará la vida, porque es trabajador. (bizk)
Honelako jende-moduarekin burua bat eginda bazabiltza, txarto ibiliko zara: Como te juntes con esa gentuza, no acabarás bien. (bat)
Sekula be ez nozue ikusiko ni burua bat eginda zuekaz, ezta zuen antzeko beste batzuekaz be: Nunca me uniré a vosotros ni a nadie que se os parezca. (bizk)
con la cabeza erguida, con orgullo, sin humillarse.
Egin ebanagaitik lotsatuta etorri beharrean, burua gora agertu jakun: En vez de venir avergonzado por lo que hizo, se presentó con la cabeza erguida. (bizk)
Burua hautsi eta hautsi ibili naiz, baina ezin izan dut azkenean irtenbiderik topatu: Me he roto la cabeza, pero no he podido encontrar una solución. (bat)
Gaztea eta harroa da, ez daki sarritan beharrezkoa dala burua makurtzea: Es joven y arrogante, no sabe que muchas veces es necesario agachar la cabeza. (bizk)
Haren aginduetara pozik makurtzen zuen burua: Acataba de buena gana sus órdenes. (bat)
Etorri eta hiru egunen buruan joan egin zan: Tres días después de venir se fue. (bizk)
Istripuaren ondorioz herren geratu arren, denbora gutxiren buruan guztiz osatu zen: A pesar de quedarse coja por el accidente, al cabo de poco tiempo se recuperó por completo. (bat)
Aspaldian darabilt buruan gure arteko arazoa, ea konponbiderik topetan deutsadan: Últimamente ando dándole vueltas a nuestro problema, a ver si le encuentro solución. (bizk)
Ahaztu ezazu buruan darabilzun erokeria hori, denon kalterako da eta: Olvida esa locura que tienes en la cabeza, porque es en perjuicio de todos. (bat)
meter(se) en la cabeza, quedar algo retenido en la memoria.
Umetan sartu jatan buruan kanta hori eta ez dot harrezkero ahaztu: De pequeña esa canción se me quedó retenida en la cabeza y desde entonces no la he olvidado. (bizk)
Buruan sartu jako domekan mendira joan behar dauela-ta, hortxe dabil tema eta tema: Se le ha antojado que el domingo tiene que ir al monte y ahí sigue, erre que erre. (bizk)
Azterketea egin behar ebanez, ez eban bururik altzau liburu osoa buruan hartu eban artean: Debido a que tenía que hacer el examen, no levantó la cabeza del libro hasta memorizarlo. (bizk)
Ez dau ezer gordeten, burura jatorkozan gauza guztiak botaten ditu, guzur zein egia: No se calla nada, dice todo lo que se le viene a la cabeza, sea verdad o mentira. (bizk)
Lanpostu ezin hobea eskaini dio eta ez du nahi; burutik aldaratu ote da?: Le ha ofrecido un puesto inmejorabe y no lo quiere; ¿se habrá vuelto loco? (bat)
Ikasleak buruz belarri egiten eutsien irakasleari eta ez eben ondo ikasten: Los alumnos no prestaban atención al profesor y no aprendían como es debido. (bizk)
Buruz belarri ari zen maiz hemengo arazoetan, bere gogoa beste nonbait zeukala: A menudo trabajaba sin prestar atención, con la cabeza en otro sitio. (bat)
Ez zan konturatu Inozente-eguna zanik, eta buruz belarri sinistu eutsan: No se dio cuenta de que era el día de los Santos Inocentes, y le creyó el embuste. (bizk)
encontrarse cara a cara; tener un encontronazo, chocar.
Mendirantz doala, burumakur, gaztaroko lagun batekin buruz buru egin du: Cuando iba hacia el monte, cabizbajo, se ha encontrado cara a cara con un amigo de su juventud. (bat)
Errepide honetan, bart, buruz buru egin eben kotxe bik: En esta carretera, anoche, chocaron dos coches. (bizk)
Neskeak zeozer eroan behar izaten eban ezkontzara, baina horreek buruz buru ezkondu ei ziran: La novia debía aportar algo al matrimonio, pero en su caso, parece que se casaron sin mencionar dote ni arreo. (bizk)
Nik ezin dodaz hartu buruz horreek izen guztiok, ezta urte osoan ekin arren be: No puedo memorizar todos esos nombres, ni empeñándome todo el año. (bizk)
Lo dagoala buruz gainetik bota deutso ura izartu daiten: Mientras dormía le ha echado agua por encima de la cabeza para que se despierte. (bizk)
2adb. lok.
por encima de las posibilidades, sobre lo que uno puede, con exceso; con todo empeño.
Buruz gainetik egin dau behar bere bizi guztian eta orain ez da ezetarako be: Toda la vida ha trabajado con todo su empeño y ahora no está para nada. (bizk)
Buruz gain dituzu zereginak, beti lanei atzenik eman ezinda zabiltza: Tienes demasiadas tareas, y siempre andas sin poder terminarlas. (bat)
Zure buruz gaineko ardurak hartu dituzu: Has asumido responsabilidades por encima de tus posibilidades.
Jan eta edan beti egin dau buruz gainetik, eta hori ez da osasungarria: Siempre ha comido y bebido en exceso, y eso no es sano. (bizk)
Lurrean buruz gora etzanik igaro zuen eguna: Se pasó el día tumbada cabeza arriba en el suelo. (bat)
Egunkaria musturren aurrean eukan, baina ez ekian buruz gora edo buruz behera egoan: Tenía el periódico delante, pero no sabía si estaba cabeza arriba o cabeza abajo. (bizk)
Ha baino motzagorik! Guztien burukoa!: Es feo a más no poder. (bizk)
Han agertu zan danen aurrera oin hogei urteko erropakaz jantzita, guztien buruko!: Se presentó con una vestimenta de hace veinte años, más ridículo que nadie. (bizk)